Het pensioenfonds is een van de drie onderdelen van het Nederlandse pensioenstelsel. Naast het pensioenfonds maken ook de AOW en de vrijwillige pensioenvoorzieningen deel uit van dit stelsel. De pensioenfondsen zorgen voor bijna 45% van de pensioenen, de AOW neemt met 50% het grootste deel voor haar rekening. Slechts 5% van de opgebouwde pensioenen komt uit vrijwillige pensioenvoorzieningen (waaronder banksparen voor het pensioen). Het pensioenfonds, de AOW en eventuele vrijwillige pensioenvoorzieningen vormen samen het opgebouwde pensioen dat iemand bij het bereiken van de pensioengerechtigde leeftijd periodiek krijgt uitgekeerd.
Pensioenfonds is belegger van pensioenpremie
Een pensioenfonds heeft al doel om aan haar deelnemers bij het bereiken van de pensioengerechtigde leeftijd pensioen uit te keren. De deelnemers van het pensioenfonds betalen gedurende hun carrière pensioenpremie aan het pensioenfonds. In veel gevallen betalen de werkgever en de werknemer een deel van de pensioenpremie aan het pensioenfonds. De ontvangen pensioenpremie wordt door het pensioenfonds belegt. Met het beleggen van de premie heeft het pensioenfonds als doel om tegen een zo laag mogelijk risico een zo optimaal mogelijk rendement te realiseren zodat het opgebouwde pensioen groeit.
Verschil tussen bedrijfstakpensioenfonds en ondernemingspensioenfonds
Er bestaat twee soorten pensioenfondsen in Nederland, te weten het bedrijfstakpensioenfonds en een ondernemingspensioenfonds. Het verschil tussen het bedrijfstakpensioenfonds en het ondernemingspensioenfonds zit in het feit voor wie het pensioenfonds de pensioenpremie belegt. Een bedrijfstakpensioenfonds belegt voor een branche of sector en het ondernemingspensioenfonds belegt alleen de premie voor medewerkers van een bepaalde onderneming. Vaak hebben alleen grote organisaties als Philips, KLM en Shell een eigen ondernemingspensioenfonds. Bekende bedrijfstakpensioenfondsen zijn het PME (bedrijfstakpensioenfonds voor de Metalektro) en het PFZW (bedrijfstakpensioenfonds voor Zorg & Welzijn).
Verminderde dekkingsgraad pensioenfondsen door crisis
Pensioenfondsen hebben op enkele richtlijnen na een volledige vrijheid in het beleggen van de verkregen premie. De pensioenfondsen worden echter wel op hun dekkingsgraad afgerekend. De dekkingsgraad van een pensioenfonds bestaat uit de verhouding tussen de waarde van de beleggingen die het pensioenfonds heeft gedaan en de waarde van de pensioenen die het pensioenfonds dient uit te keren. Als gevolg van de recente kredietcrisis is de dekkingsgraad van vele pensioenfondsen aanzienlijk gedaald.